Μετάφραση vs Δημιουργική Μετάφραση ή αλλιώς Translation vs Transcreation: Ποιο από τα δύο χρειάζεστε και γιατί

Σήμερα γίνεται ολοένα και περισσότερο λόγος για τη δημιουργική μετάφραση, η οποία βρίσκεται στον αντίποδα της απλής μετάφρασης. Με την άνοδο της παγκοσμιοποίησης και το άνοιγμα νέων αγορών και οριζόντων, οι εταιρείες χρειάζονται όλο και περισσότερο να μεταφράσουν περιεχόμενο που τις αφορά σε διάφορες γλώσσες, περιεχόμενο μάλιστα το οποίο δεν περιλαμβάνει μόνο συμβόλαια και τυποποιημένα εγχειρίδια, αλλά -πολύ συχνότερα από όσο μπορεί να φανταστεί κανείς- κείμενα «μαρκετίστικα», με στόχο τις πωλήσεις, τα οποία χρειάζεται να μεταφραστούν «δημιουργικά» ώστε να επιτυγχάνουν το ίδιο αποτέλεσμα και σε άλλες γλώσσες. Εδώ είναι που παρεμβαίνει η δημιουργική μετάφραση.

Τι είναι μετάφραση;

Ας αρχίσουμε με έναν ορισμό της μετάφρασης, ώστε να μπορέσουμε στη συνέχεια να εξηγήσουμε τις διαφορές της με τη δημιουργική μετάφραση. Δεν είναι εύκολο να ορίσει κανείς τη μετάφραση, καθώς υπάρχουν διαφορετικές, συχνά συγκρουόμενες μεταξύ τους, θεωρίες σχετικά με τη σημασία, τη διαδικασία και το σκοπό της. Κάποιοι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι η μετάφραση πρέπει να αντανακλά το πρωτότυπο κείμενο όσο πιο πιστά γίνεται, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι μπορεί –και πρέπει- να υπάρχει κάποια απόκλιση από το πρωτότυπο προκειμένου να δοθεί φυσική ροή στη γλώσσα-στόχο. Πέρα από τυχόν φιλοσοφικά ζητήματα, στην περίπτωση των εμπορικών κειμένων, επικρατεί η άποψη ότι πρέπει να υπάρχει ένας ικανός βαθμός ευελιξίας, χωρίς παρόλα αυτά να απομακρύνεται ο μεταφραστής/η μεταφράστρια πάρα πολύ από το νόημα του πρωτοτύπου. Δεν επιδιώκεται εδώ η αλλαγή νοημάτων ή προθέσεων, ακριβώς γιατί μεταφέρουμε νοήματα, δεν υποκαθιστούμε το συγγραφέα.

Τι είναι δημιουργική μετάφραση;

Η δημιουργική μετάφραση είναι πολύ πιο απαιτητική από τη μετάφραση ως διαδικασία. Όπως είπαμε και πριν, η καλή μετάφραση δεν είναι η κατά λέξη μετάφραση, αν και πάντα αναμένεται ότι θα είναι κάπως πιστή στο πρωτότυπο. Άλλωστε ο ρόλος του μεταφραστή ή της μεταφράστριας δεν είναι να δημιουργεί περιεχόμενο, αλλά μάλλον να βρίσκει τρόπους να εκφράσει το υπάρχον περιεχόμενο σε μια άλλη γλώσσα. Η δημιουργική μετάφραση, από την άλλη πλευρά, μπορεί συχνά να απαιτεί να τροποποιηθεί πλήρως η σύνταξη και το λεξιλόγιο του κειμένου, φτάνοντας μέχρι και στο σημείο να αλλάζει σημαντικά ή να παραλείπει ορισμένα στοιχεία του κειμένου εάν αυτό εξυπηρετεί το συνολικό σκοπό του. Συνεπώς, η διαδικασία της δημιουργικής μετάφρασης είναι πολύ πιο πολύπλοκη, απαιτεί διαφορετικές, πλην συναφείς, δεξιότητες, και κυρίως πολύ περισσότερο χρόνο. Είναι φυσικό λοιπόν το κόστος της εν λόγω υπηρεσίας να είναι, λόγω των παραπάνω, υψηλότερο.

Άρα εγώ ποιο απ’ τα δύο χρειάζομαι;

Ένας απλός τρόπος να καταλάβετε αν χρειάζεστε μετάφραση ή δημιουργική μετάφραση του κειμένου είναι ο εξής: αν θέλετε να λάβετε ένα κείμενο που ρέει φυσικά στη γλώσσα-στόχο, διατηρώντας όλο το περιεχόμενο του πρωτοτύπου, ζητήστε απλή μετάφραση. Αν παρόλα αυτά θέλετε το κείμενό σας να φαίνεται σαν να βγήκε από το τμήμα δημιουργικής γραφής διαφημιστικής εταιρείας, η δημιουργική μετάφραση είναι το σωστό εργαλείο.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η δημιουργική μετάφραση είναι μια ξεχωριστή υπηρεσία, δηλαδή δεν μπορούν όλοι οι μεταφραστές να την παράσχουν. Ένας καλός μεταφραστής μπορεί να έχει πολλές δεξιότητες, όπως βαθιά γνώση και κατανόηση της γλώσσας-πηγής, σχεδόν άριστη γνώση της γλώσσας-στόχου και την εμπειρία να ακροβατεί μεταξύ πιστής και «ελεύθερης» μετάφρασης. Ωστόσο, οι μεταφραστές που τολμούν την ενασχόληση με τη δημιουργική μετάφραση συχνά διαθέτουν υπόβαθρο στο μάρκετινγκ, εξειδίκευση στον τομέα ή απλά βαθύτερο ενδιαφέρον ή φυσική κλίση στη γραφή εμπορικού περιεχομένου, δεξιότητες που δεν απαιτείται να έχει ο/η επαγγελματίας μεταφραστής/μεταφράστρια.

Συμπερασματικά, ο καλύτερος τρόπος να βεβαιωθείτε ότι θα έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα είναι να εξηγήσετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας στον επαγγελματία της γλώσσας που έχετε επιλέξει. Όσο περισσότερες πληροφορίες παράσχετε στο μεταφραστή/στη μεταφράστρια πριν του/της αναθέσετε ένα έργο, τόσο πιο πιθανό είναι το τελικό κείμενο να πλησιάζει περισσότερο τις ανάγκες και προσδοκίες σας.